naav di paribhasha in punjabi : ਨਾਂਵ ( संज्ञा ) पंजाबी व्याकरण का एक अति महत्वपूर्ण टॉपिक है, इस पोस्ट में संज्ञा क्या है ? संज्ञा के कितने भेद होते है ? के बारे में विस्तार से समझाया है, यह पोस्ट REET 2021 leval I & II , CTET, PTET, RPSC आदि के लिए बहुत लाभदायक है |
Contents
ਨਾਂਵ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਾਂ ਭੇਦ | naav di paribhasha in punjabi
 |
| ਨਾਂਵ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਾਂ ਭੇਦ |
ਨਾਂਵ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ
ਜਿਹੜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਜੀਵ, ਗੁਣ, ਸਥਾਨ, ਵਸਤੂ, ਭਾਵ ਆਦਿ ਦਾ ਬੋਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਜਿਵੇਂ- ਰਮਨ, ਮੇਜ਼,ਜਲੰਧਰ , ਜਮਾਤ,ਪਾਣੀ, ਮੋਰ ਆਦਿ
ਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ:- ਨਾਂਵ ਪੰਜ ਕਿਸਮ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ:
1. ਆਮ ਨਾਂਵ
2. ਖਾਸ ਨਾਂਵ
3. ਵਸਤੂ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
1. ਆਮ ਨਾਂਵ
2. ਖਾਸ ਨਾਂਵ
3. ਵਸਤੂ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
4 ਇਕੱਠ-ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
5. ਭਾਵ-ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
ਆਮ ਨਾਂਵ ਜਾਂ ਜਾਤੀ ਨਾਂਵ
ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਆਮ ਮਨੁੱਖਾਂ, ਵਸਤੂਆਂ, ਸਥਾਨ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਆਦਿ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ:- ਔਰਤਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਬੱਸ, ਨਦੀ, ਜਾਨਵਰ, ਘੋੜਾ,ਕਾਰ, ਸਿਪਾਹੀ ਦਰਿਆ ਆਦਿ
ਉਦਾਹਰਨ:-
1 ਕਿਸਾਨ ਹਲ ਵਾਹ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ii. ਇਹ ਕੁਰਸੀ ਮੋਹਨ ਦੀ ਹੈ।
iii.. ਲੜਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
iv. ਮੁੰਡੇ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ।
V. ਇਹ ਗੁਰਪਾਲ ਦਾ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹਨ
ii. ਇਹ ਕੁਰਸੀ ਮੋਹਨ ਦੀ ਹੈ।
iii.. ਲੜਕੇ ਸਕੂਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
iv. ਮੁੰਡੇ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਹਨ।
V. ਇਹ ਗੁਰਪਾਲ ਦਾ ਮੋਟਰ ਸਾਈਕਲ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹਨ
ਖਾਸ ਨਾਂਵ
ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਕਿਸੇ ਖਾਸ, ਮਨੁੱਖ , ਵਸਤੂ, ਜਾਨਵਰ , ਸਥਾਨ ਆਦਿ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ-ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ|ਜਿਵੇਂ:- ਪਟਿਆਲਾ,ਦੀਪਕ,ਮੋਰ,ਸਤਲੁਜ਼ ਆਦਿ।
ਉਦਾਹਰਨ:-
i. ਕੋਹਿਨੂਰ ਕੀਮਤੀ ਹੀਰਾ ਹੈ।
ii. ਕਲਪਨਾ ਚਾਵਲਾ ਨੂੰ ਅਰਸਾਂ ਦੀ ਧੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
iii. ਅਸੀਂ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ।
iv. ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।
v. ਹਰਬੰਸ ਬਹੁੱਤ ਸਿਆਣਾ ਹੈ।
ਇਨਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਖਾਸ ਨਾਂਵ ਹਨ।
👉 ये प्रश्न भी पढ़े : पंजाबी शिक्षण विधियाँ के महत्वपूर्ण प्रश्न
👉ये प्रश्न भी पढ़े : पंजाबी grammar Important के प्रश्न
ਵਸਤੂ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਤੋਲੀਆਂ ਜਾਂ ਮਿਣੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਸਤੂ-ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਜਿਵੇਂ:- ਦੁੱਧ, ਸੋਨਾ, ਬੱਜਰੀ, ਚਾਵਲ, ਤੇਲ ਆਦਿ।
ਉਦਾਹਰਨ:-
i. ਅੱਜ ਕੱਲ, ਸੋਨਾ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
i. ਦੁੱਧ, ਘਿਓ ਤੇ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
iii.. ਡੀਪੂ, ’ ਤੇ ਕੱਪੜਾ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਚੌਲ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ।
iv. ਸੋਨਾ ਬਹੁਤ ਕੀਮਤੀ ਧਾਤੂ ਹੈ।
V. ਬੱਜਰੀ ਬਹੁਤ ਭਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਵਸਤੂ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ।
ਇਕੱਠ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਵਸਤੂਆਂ ਜਾਂ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਜਾਂ ਇਕੱਠ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ| ਜਿਵੇਂ:- ਵੱਗ, ਫੌਜ਼, ਟੀਮ, ਜੱਥਾ, ਜਲੂਸ, ਇੱਜੜ, ਭੀੜ, ਸਭਾ, ਗੁੱਟ, ਗਿਰੋਹ, ਬਰਾਤ ਆਦਿ।
ਉਦਾਹਰਨ:-
i. ਫੌਜ਼ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ‘ ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ii. ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਬੈਠੇ ਹਨ।
iii. ਗਊਆਂ, ਮੱਝਾਂ, ਭੇਡਾਂ ਤੇ ਬੱਕਰੀਆਂ ਦਾ ਵੱਗ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
iv. ਆਜੜੀ ਇੱਜੜ ਚਰਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
V. ਸਾਡੀ ਟੀਮ ਮੈਚ ਜਿੱਤ ਗਈ ਸੀ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਇਕੱਠ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ।
ਭਾਵ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ
ਜਿਹੜੇ ਨਾਂਵ ਵਸਤੂਆਂ ਜਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਗੁਣਾਂ ਜਾਂ ਔਗੁਣਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਛੂਹਿਆ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ ਬਲਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਵ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ: ਗਰਮੀ, ਪਿਆਰ, ਕੁੜੱਤਣ, ਅਮੀਰੀ, ਝੂਠ, ਖੁਸ਼ੀ, ਚਿੰਤਾ ਆਦਿ ॥
ਉਦਾਹਰਨ:-
i. ਸੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੌੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ii ਸੁੱਖ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਜਿੰਦਗੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ।
iii ਗੁਰਜੀਤ ਸ਼ਾਮ ਨਾਲੋਂ ਗਰੀਬ ਹੈ।
iv. ਝੂਠ ਦੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
V. ਅੱਜ ਬਹੁਤ ਗਰਮੀ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਾਂਕਾ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਸ਼ਬਦ ਭਾਵ ਵਾਚਕ ਨਾਂਵ ਹਨ।\
Read Also
- ਨਾਂਵ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਾਂ ਭੇਦ
- ਪੜਨਾਂਵ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਪੜਨਾਂਵ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮ/ ਭੇਦ
- ਬਹੁਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਇਕ ਸ਼ਬਦ
- ਕਾਰਕ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਕਾਰਕ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
- ਸਮਾਨਰਥਕ ਸ਼ਬਦ
- ਵਿਸਮਕ ਅਤੇ ਵਿਸਮਕ ਦੇ ਭੇਦ
- ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੇ ਭੇਦ
- ਵਿਸ਼ਰਾਮ-ਚਿੰਨ੍ਹ
- ਛੰਦ ਅਤੇ ਛੰਦ ਦੇ ਭੇਦ
- ਰਸ ਅਤੇ ਰਸ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ, ਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਰ
- ਅਲੰਕਾਰ – ਭੇਦ ਅਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ | ਅਨੁਪ੍ਰਾਸ, ਉਪਮਾ, ਰੂਪਕ, ਦ੍ਰਿਸਟਾਂਤ ਅਤੇ ਅਤਿਕਥਨੀ ਅਲੰਕਾਰ
- ਕਿਰਿਆ :ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਕਿਰਿਆ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
- ਮੁਹਾਵਰੇ
- ਕਾਲ,ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
- ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
- Punjabi Grammar Important Questions Answer
- ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਬਦਲੋ ਦੇ ਨੀਆਮ
- ਵਚਨ ਅਤੇ ਵਚਨ ਬਦਲਣ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਯਮ
- ਕਾਰਦੰਤਕ
- ਵਾਚ ( vach )
- ਉਲਟ-ਭਾਵੀ ਸ਼ਬਦ
- ਬਹੁਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ
- ਅਗੇਤਰ – ਪਿਛੇਤਰ
- ਸਮਾਨ-ਅਰਥਕ ਸ਼ਬਦ